Samenvatting
Uit de Atlas blijkt dat Limburg een unieke provincie is voor in het wild levende zoogdieren. Je treft hier soorten die je nergens anders ziet zoals eikelmuis, hazelmuis en hamster. Maar ook in andere opzichten is Limburg een provincie die rijk is aan zoogdieren.
De zuidelijke ligging en de bijzondere bodemgesteldheid maken met name het zuiden van deze provincie bijzonder. Vandaar de hoge score van maar liefst 70 soorten (waarvan 68 nog na 1980 zijn gezien). Dat is 94 procent van de 75 landzoogdieren die Nederland na 1980 kent. Hieronder soorten die nergens anders te vinden zijn als de eikelmuis, de hazelmuis en de hamster. Wild zwijn, edelhert en grote bosmuis zijn ook in maar weinig andere provincies te vinden.
Er zijn ook bijzondere terugkeerders. De wilde kat is in Limburg waargenomen, de bever doet het goed en er zijn zelfs al waarnemingen van de lynx. De laatste wolf werd trouwens in Limburg gezien in 1869 in de omgeving van Schinveld. En dan zijn er nog exoten als de Pallas' eekhoorn en de Siberische grondeekhoorn. Maar Limburg is ook een van de provincies waar de das bijvoorbeeld goed vertegenwoordigd is. Een bijzondere provincie voor zoogdieren dus.
De soort die in de meeste hokken voorkomt, is de mol, die zich met zijn molshopen natuurlijk gemakkelijk verraadt. Daarnaast scoren ook konijn en haas hoog. De zeldzaamste zoogdieren van Limburg zijn eikelmuis, tweekleurige vleermuis en wilde kat.
Bijzonder van de Limburgse atlas is dat trends zijn bekeken door middel van vergelijking van de perioden 1980-1994 en 1994-2007. Acht soorten, bosmuis, eekhoorn, konijn, bever, wilde kat, wild zwijn, grijze grootoorvleermuis en de exoot Pallas’eekhoorn hadden in de tweede periode een grotere verspreiding dan in de eerste. Bij drie soorten (hamster, hermelijn en eikelmuis), is de verspreiding afgenomen. Vier soorten verdwenen uit Limburg: grote en kleine hoefijzerneus, de mopsvleermuis en de relmuis (die alleen als verstekeling op menselijke transporten in Limburg terecht komt). De veldspitsmuis verdween al in de jaren ‘70 uit Limburg.
Inhoudsopgave
Voorwoord
Ten geleide
1 Inleiding
2 Zoogdieronderzoek in Limburg
3 De landschappen van Limburg
4 Beleid en beheer voor zoogdieren in Limburg
5 Herstel van leefgebieden van zoogdieren bij ruimtelijke ingrepen
6 Werkwijze
7 Statistische analyse van het waarnemingenbestand
8 Het belang van Limburg voor zoogdieren
9 Insecteneters
Egel (Erinaceus europaeus)
Bosspitsmuis (groep)
Gewone bosspitsmuis (Sorex araneus)
Tweekleurige bosspitsmuis (Sorex coronatus)
Dwergspitsmuis (Sorex minutus)
Waterspitsmuis (Neomys fodiens)
Huisspitsmuis (Crocidura russula)
Veldspitsmuis (Crocidura leucodon)
Mol (Talpa europea)
10 Vleermuizen
Grote hoefijzerneus (Rhinolophus ferrumequinum)
Kleine hoefijzerneus (Rhinolophus hipposideros)
Gewone baardvleermuis (Myotis mystacinus)
Brandts vleermuis (Myotis brandtii)
Watervleermuis (Myotis daubentonii)
Franjestaart (Myotis nattereri)
Ingekorven vleermuis (Myotis emarginatus)
Meervleermuis (Myotis dasycneme)
Bechsteins vleermuis (Myotis bechsteinii)
Vale vleermuis (Myotis myotis)
Gewone grootoorvleermuis (Plecotus auritus)
Grijze grootoorvleermuis (Plecotus austriacus)
Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus)
Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii)
Kuhls dwergvleermuis (Pipistrellus kuhlii)
Laatvlieger (Eptesicus serotinus)
Tweekleurige vleermuis (Vespertilio murinus)
Rosse vleermuis (Nyctalus noctula)
Bosvleermuis (Nyctalus leisleri)
Mopsvleermuis (Barbastella barbastellus)
11 Haasachtigen
Haas (Lepus europaeus)
Konijn (Oryctolagus cuniculus)
12 Knaagdieren
Eekhoorn (Sciurus vulgaris)
Uitheemse eekhoorns
Pallas’ eekhoorn (Callosciurus erythraeus)
Siberische grondeekhoorn (Tamias sibiricus)
Amerikaanse grondeekhoorn (Tamias striatus)
Hamster (Critecus critecus canescens)
Rosse woelmuis (Clethrionomys glareolus)
Ondergrondse woelmuis (Microtus subterraneus)
Veldmuis (Microtus arvalis)
Aardmuis (Microtus agrestis)
Woelrat (Arvicola terrestris)
Muskusrat (Ondatra zibethicus)
Beverrat (Myocastor coypus)
Bever (Castor fiber)
Dwergmuis (Micromys minutus)
Bosmuis (Apodemus sylvaticus)
Grote bosmuis (Apodemus flavicollis)
Huismuis (Mus domesticus)
Bruine rat (Rattus norvegicus)
Zwarte rat (Rattus rattus)
Hazelmuis (Muscardinus avellanarius)
Eikelmuis (Eliomys quercinus)
Relmuis (Glis glis)
13 Roofdieren
Wezel (Mustela nivalis)
Hermelijn (Mustela erminea)
Bunzing (Mustela putorius)
Amerikaanse nerts (Neovison vison)
Boommarter (Martes martes)
Steenmarter (Martes foina)
Otter (Lutra lutra)
Das (Meles meles)
Wasbeer (Procyon lotor)
Vos (Vulpes vulpes)
Wolf (Canus lupus)
Wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides)
Wilde kat (Felis silvestris)
Lynx (Lynx lynx)
14 Evenhoevigen
Edelhert (Cervus elaphus)
Damhert (Cervus dama)
Ree (Capriolus capriolus)
Wild zwijn (Sus scrofa)
15 Literatuurlijst
Index
Bijlagen
A Lijst van waarnemers
B Gebruikte afkortingen
Colofon
Zoogdieren van Limburg.
Verspreiding en ecologie in de periode 1980-2007.
Redactie en hoofdauteurs:
N. Huizinga, R. Akkermans, J. Buys, J. van der Coelen, B. Morelissen en L. Verheggen.
Uitgave van de Stichting Natuurpublicaties Limburg (SNL), in opdracht van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg en de Zoogdiervereniging.
Adres: Godsweerderstraat 2,
NL-6041 GH Roermond
www.nhgl.nl
ISBN: 978-90-74508-16-2
Trefwoorden: zoogdieren, verspreiding, trends, ecologie, Limburg
© 2010 Natuurhistorisch Genootschap in Limburg en de Zoogdiervereniging.
