Euregionale Botanische Bijeenkomst

Programma

Dagvoorzitter: Johan den Boer

9.30 uur: ontvangst met koffie
10.00 uur: aanvang lezingenprogramma
Daarin komen de volgende lezingen en sprekers aan bod:

• Akkerflora in Limburg door Peter Verbeek
• Akkerflora in het Duitse Rijnland door René Mause (Biologische Station Düren)
• Akkerflora in Vlaanderen
• Akkerflora in het Duitse Wendland door Olaf Op den Kamp (Plantenstudiegroep Natuurhistorisch Genootschap).
• Samenvatting en toelichting middagprogramma.

12.15-13.15 uur middagpauze met lunch
Tijdens de middagpauze is er een lunch met twee broodjes en een
kop soep à € 7,00 verkrijgbaar. Gelieve hiervoor vooraf te betalen.

14.00-17.00 uur: Excursies

Locatie

De Euregionale Botanische Bijeenkomst 2019 wordt gehouden in de zaal van

De Koninklijke Fanfare Sint Cecilia
Bejats 14
3770 Kanne, België 

Aanmelden

 

U kunt u ook aanmelden bij het kantoor van het Natuurhistorisch Genootschap (tel. 0475-386470).

 

Eerdere edities

Eerdere edities vonden plaats op

• 13 september 2008: Algemeen, lezingen over flora Zuid-Limburg door Olaf Op den Kamp en Flora in de Eifel door Wolfgang Schumacher en excursie Eyserbeekdal.
• 19 september 2009: Thema Bomen. Lezing over bomen Savelsbos door Bert Maes en excursie Savelsbosch.
  20 april 2010: Thema Sint-Pietersberg. Lezingen over beheer Natuurmonumenten door Bart van Tooren en over beheer Tiendeberg door Gabriël Erens en excursie Maastricht-Kanne.
• 11 september 2011: Thema Grensmaas. Lezing door Marnix Mariks over natuurontwikkeling en door Jan-Willem Duinstee over grindwinning en natuurontwikkeling en excursie Negenoord.
• 21 april 2013: Thema Heide. Lezing door Hans de Mars over Beenbreek, door René Mause over de Drover Heide en excursie Brunssummerheide.
• 22 november 2014: Thema Noordal. Lezing over Ivo Ramaekers over Noordal en Horstergrub en door Ryn Bruis over flora Voerstreek en excursie Altenbroek.
• 17 september 2016: Thema steenbergen. Lezingen door Bert Berten over mijnhistorie Belgisch-Limburg, over terrils en flora door Lily Gora, over mijnbouw in Nederlands-Duitse grensstreek en steenberg Heksenberg door Olaf Op den Kamp, door Geert Peeters over steenberg Wilhelmina en excursie terril Waterschei.
• 20 mei 2017: Thema Orchideeën van de Sint-Pietersberg. Lezingen tijdens deze bijeenkomst waren
  - De Waalse St. Pietersberg en het LIFE-project Pays mosan – Thierry Ory (LIFE-project Pays mosan)
  – Het voorkomen van orchideeën op de St. Pietersberg in het verleden – Nigel Harle
  – Beheer en toekomstige ontwikkelingen Sint-Pietersberg en ENCIgroeve – Cindy Burger (Vereniging Natuurmonumenten)
  – Flora van de Vlaamse St. Pietersberg – Gabriël Erens
  – Het beheer van de Vlaamse St. Pietersberg – Remar Erens

• 21 september 2019: Flora en Vegetatie in het Jekerdal met lezingen over de hellinggraslanden van de Waalse Jekervallei te Bassenge door Remar Erens (INBO), over Herstel en potentie van kalkrijk en venig blauwgrasland/kalkmoeras in de Kevie (Grootmeers) te Tongeren in het kader van het project Life Vochtig Haspengouw door Gorik Verstraeten (Natuurpunt), over Muurflora in Tongeren door Paul Denis (Leefmilieu Tongeren), over Muurflora in Maastricht door Olaf Op den Kamp (Plantenstudiegroep NHGL), over herstel van de botanische rijkdom in natuurgebieden in het Jekerdal tussen Boirs en Emael door Rudi Vanherck (Natagora) en over bijzondere flora in het Jekerdalpark door Lisa Op den Kamp (CNME Maastricht en Mergelland).

2019

Flora en Vegetatie in het Jekerdal

Het Jekerdal is een bijzonder gebied, er liggen twee oude steden, Tongeren en Maastricht, met oude stadsmuren met een rijke muurflora. Verder liggen langs het riviertje kalkgraslanden en bossen met bijzondere planten. Bovendien ligt het Jekerdal in drie regio’s: Nederland, Vlaanderen en Wallonië.

Tijdens deze tiende Euregionale botanische bijeenkomst gaan we nader in op de flora en vegetatie van het Jekerdal. In de ochtend doen we dat door middel van lezingen door diverse sprekers, in de middag maken we een excursie in de Jekerdal, waarbij wel verschillende deelgebieden gaan bekijken.

Doel van de Euregionale botanische bijeenkomst is het aanhalen van de contacten tussen botanici aan weerszijden van de grens. We willen tijdens de bijeenkomst kennismaken met elkaars natuurgebieden met betrekking tot de flora, het beheer, de werkwijze, activiteiten en projecten en onderzoeken of er misschien gezamenlijk projecten en activiteiten georganiseerd kunnen worden.

 

• De waarde en potentie van de hellinggraslanden van de Waalse Jekervallei te Bassenge – Remar Erens (INBO)
• Herstel en potentie van kalkrijk en venig blauwgrasland/kalkmoeras in de Kevie (Grootmeers) te Tongeren in het kader van het project Life Vochtig Haspengouw – Gorik Verstraeten (Natuurpunt)
• Muurflora in Tongeren – Paul Denis (Leefmilieu Tongeren)
• Muurflora in Maastricht – Olaf Op den Kamp (Plantenstudiegroep NHGL)
• Herstel van de botanische rijkdom in natuurgebieden in het Jekerdal tussen Boirs en Emael – Rudi Vanherck (Natagora, Franstalig)
• Bijzondere flora in het Jekerdalpark – Lisa Op den Kamp (CNME Maastricht en Mergelland)

Zaterdag 20 mei 2017 Orchideeën van de Sint-Pietersberg

De Sint-Pietersberg is een uniek gebied; het is een van de orchideeenrijkste gebieden van de Benelux, niet alleen qua aantallen planten, maar ook qua soorten. Bovendien ligt de Sint-Pietersberg in drie regio’s: Nederland, Vlaanderen en Wallonië.

Tijdens deze achtste Euregionale botanische bijeenkomst gaan we nader in op de orchideeënrijkdom van de Sint-Pietersberg. In de ochtend doen we dat door middel van lezingen door diverse sprekers, in de middag maken we een excursie in de Thier de Lanaye, één van de meest bijzondere delen van het gebied.

Doel van de Euregionale botanische bijeenkomst is het aanhalen van de contacten tussen botanici aan weerszijden van de grens. We willen tijdens de bijeenkomst kennismaken met elkaars natuurgebieden met betrekking tot de flora, het beheer, de werkwijze, activiteiten en projecten en onderzoeken of er misschien gezamenlijk projecten en activiteiten georganiseerd kunnen worden.

PRAKTISCHE INFORMATIE

Adres: Fanfarezaal van de Koninklijke Fanfare St. Cecilia, Bejats 6-28, 3770 Kanne-Riemst. Parkeren op de parkeerplaats op de hoek Bejats en Statiestraat.

 

Zaterdag 2 juni 2018 in Lanaye

Vegetatie van de Sint-Pietersberg

De Sint-Pietersberg is een uniek gebied; het is een van de orchideeenrijkste gebieden van de Benelux, niet alleen qua aantallen planten, maar ook qua soorten. Bovendien ligt de Sint-Pietersberg in drie regio’s: Nederland, Vlaanderen en Wallonië.

Tijdens deze negende Euregionale botanische bijeenkomst gaan we nader in op de vegetatie van de Sint-Pietersberg. In de ochtend doen we dat door middel van lezingen door diverse sprekers, in de middag maken we een excursie in de Thier de Lanaye, één van de meest bijzondere delen van het gebied.

• Geschiedenis van de Thier de Lanaye door Martine Lejeune (NL)
• Elk jaar naar de Thier de Lanaye. 35 jaar lang. Waarom ? door Martine Lejeune (NL).
• Vertijming, soorten die komen en gaan door Willy Verbeke (NL).
• Kalkgraslandbeheer door de ogen van dagvlinders door Michiel Wallis de Vries (NL).
• Het Life project, o.a. Waals gedeelte Pietersberg, beheer, vooruitkijken en inleiding op de excursies door Rudi Vanherck (FR).

BOEKPRESENTATIE

Tijdens deze bijeenkomst wordt het boek "De Thier de Lanaye op de Belgische Sint-Pietersberg. Vegetatie-onderzoek op lange termijn" gepresenteerd. Dit boek is geschreven door Martine Lejeune en Willy Verbeeke.

Thema mijnsteenbergen/terrils

Zaterdag 17 september 2016: Euregionale botanische bijeenkomst met als thema terrils/ steenbergen.
Een van de zaken die Städteregion Aachen, Nederlands- en Belgische Limburg gemeenschappelijk kenmerkt, is de aanwezigheid van steenbergen, mijnsteenstorten ofwel terrils. Tijdens een dagvullend symposium met sprekers uit deze drie regio’s bent u in de gelegenheid om kennis te nemen van deze bijzondere milieus. Mijnstorten werden lange tijd beschouwd als lelijke zwarte puisten in het landschap die zo snel mogelijk uit de weg moesten worden geruimd. Dat is in Nederlands-Limburg ook grotendeels uitgevoerd, daar resteren nog maar enkele restanten. In Belgisch-Limburg en de Städteregion Aachen zijn echter nog vele intacte steenbergen aanwezig. Deze vormen een herinnering aan het mijnverleden dat een grote stempel heeft gelegd op de streek, maar zijn tevens een bijzondere ondergrond voor planten en paddenstoelen. Zo zijn er diverse plantensoorten die typerend zijn voor steenbergen en op bijna iedere steenberg aanwezig zijn, denk hierbij aan Driedistel, Slijkgroen, theunisbloemen, Klein hoefblad of Slangenkruid. Tijdens deze dag zullen twee Belgische, twee Nederlandse en een Duitse spreker u wegwijs maken in deze bijzondere wereld. ’s Middags bezoeken we onder leiding van een deskundige gids een voormalige terril bij Waterschei.

Dagvoorzitter Johan den Boer

9.00 uur ontvangst met koffie door Luc Crevecoeur, Bert Berten, Lily Gora en Freddy Zwakhoven

•  9.30 uur aanvang lezingenprogramma. Daarin komen de volgende sprekers aan bod: 

          Dagvoorzitter Johan den Boer

• Terrils in Belgisch-Limburg door Bert Berten (Limburgse plantenwerkgroep) (30 min.)
  Een eerste spreekbeurt is  een inleidend deel over de terrils in Belgisch Limburg. Een kort historisch overzicht waar ze zich bevinden, hoe ze zijn ontstaan (begin 20^ste eeuw) en welk gesteente ertoe bijgedragen heeft tot de vorming van de steenbergen. De ouderdom van deze laatste varieert nogal, omdat de steenkoolmijnen meerdere terrils bevatten. Uiteraard heeft dat een aparte vegetatie tot gevolg gehad.
• Vegetatie van de Belgische terrils door Lily Gora (Limburgse Plantenwerkgroep) (30 min.)
  Deze vegetatie wordt in ruime mate besproken door een tweede spreker. Tot 2000, na de sluiting van de mijnen, zijn er saneringen gebeurd in functie van de veiligheid (erosie) van de terrrils. Een groot deel van deze  werd gehermoduleerd en ingezaaid. De andere delen bleven ‘gespaard’ en behielden hun oorspronkelijke begroeiing. Uiteindelijk treft men er een  soortenrijke vegetatie aan van kalkplanten, zouttolererende soorten, pas ingezaaide ‘nieuwelingen’ en dergelijke.
• Steenbergen in de Oostelijke Mijnstreek (Nederlands-Limburg) door Olaf Op den Kamp (Natuurhistorisch Genootschap) (30 min).
  In Nederlands-Limburg zijn de meeste steenbergen afgegraven om materiaal te winnen voor de wegenbouw en om de steenkoolresten in de steenbergen nog te kunnen benutten. Daardoor resteren er nog maar enkele schamele resten van steenbergen in deze regio. Olaf Op den Kamp zal ingaan op de geschiedenis van de steenbergen en op de daar aanwezige flora en fauna, met name op de steenberg van de ON IV, de laatste steenberg in Nederlands-Limburg die nog enigszins in oorspronkelijke staat verkeert.
• Flora van de steenberg Wilhelmina door Geert Peeters (Natuurhistorisch Genootschap)(30 min.).
  Geert Peeters doet onderzoek naar de flora van de steenberg Wilhelmina. Deze steenberg is in de jaren 80 heringericht en afgedekt met een laag teelaarde. De vegetatie van de berg is hierdoor grotendeels veranderd en verschilt wezenlijk van de oorspronkelijke vegetatie van steenbergen.
   
• 12.00 uur:  Middagpauze met lunch.
  Tijdens de middagpauze is er een broodjeslunch à € 7,00 verkrijgbaar. Gelieve hiervoor vooraf te betalen.
   
• 13.30-17.00 uur: Excursie met bezoek aan mijnterril Waterschei onder leiding van Freddy Zwakhoven (Limburgse Plantenwerkgroep).
  Het namiddaggedeelte vindt plaats aan de voormalige steenkoolmijn van Waterschei. De excursie zal in en rond de terrils in goede banen geleid worden door Freddy Zwakhoven. Hij houdt zich al jaren bezig met de vorm en de ontwikkeling van de vegetatie van Waterschei.

Praktische informatie:

• Adres: Provinciaal Natuurcentrum, Craenevenne 86 te Bokrijk (Genk) (België)
• Deelname aan deze dag is gratis, een vrije gave is welkom.
• Voor de lunch bedragen de kosten € 7,00 p.p. Gelieve dit bedrag over te maken op IBAN: NL54INGB0001036366, BIC INGBNL2A t.n.v. Natuurhistorisch Genootschap in Limburg.
• We verzoeken u om zich voor 15 augustus aan te melden via tel. 0031-(0)475-386470 of kantoor[ad]nhglnl. Het maximaal aantal deelnemers is 90 personen en deelname wordt gehonoreerd in volgorde van aanmelding. Mocht later blijken dat u toch verhinderd bent, dan verzoeken we u vriendelijk dat kenbaar te maken, zodat anderen uw plaats kunnen innemen.
• De officiële voertaal tijdens dit symposium is Nederlands. Op beperkte mate is er vertaling voor Duitse gasten voorhanden. De laatste lezing wordt in het Duits gehouden.

 

Thema Noordal

Het dal van de Noor is een klein beekdal ten zuiden van het dorpje Noorbeek. De Noor is een smal zijriviertje van de Voer. Het smalle beekje de Noor ontspringt uit de Brigidabron in de Wesch, een buurtschap bij Noorbeek. Het beekje heeft slechts een korte loop en mondt na enige kilometers, in het Belgische ’s Gravenvoeren, uit in de Voer. Het landschap bestaat uit een afwisseling van open, graslandgebieden. Tussen de dalbodem en het hellingbos ligt een kleinschalig landschap met natte hooilanden met een hoge botanische waarde. Deze worden jaarlijks één of twee keer gemaaid. Ook liggen er allerlei soorten bosjes. Onder in het dal liggen broek- en bronbossen met Zwarte elzen (Alnus glutinosa) en Essen (Fraxinus excelsior). Hogerop de helling, op de grindkopjes, groeien eiken-haagbeukenbossen met Zomereik (Quercus robur) en Haagbeuk (Carpinus betulus). Ook liggen er bijzondere kalktufbronnen in het gebied.
Het Noordal vormt, samen met het aangrenzende Altembroek aan Belgische zijde, een Natura-2000 gebied.

Op zaterdag 22 november 2014 organiseren de Plantenstudiegroep van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg, de plantenstudiegroep van LIKONA en NABU Aachen de vijfde Euregionale bijeenkomst voor botanisten uit Euregio Rijn-Maas.

Doel van de bijeenkomst is het aanhalen van de contacten tussen botanici aan weerszijden van de grens. We willen tijdens de bijeenkomst kennismaken met elkaars natuurgebieden betreffende de flora, het beheer, de werkwijze, activiteiten en projecten en onderzoeken of er misschien gezamenlijk projecten en activiteiten georganiseerd kunnen worden.

Tijdens deze bijeenkomst staat het Noordal centraal. ‘s Morgens zijn er lezingen over deze grensoverschrijdende natuur. Klaas van Dort zal ingaan op de bijzondere kalktufbronnen, Ivo Raemakers zal verhalen over de vegetatie in het gebied. Rein Brys houdt een lezing over de impact van beheer op zowel de vegetatie als op één van de kernsoorten (Gulden sleutelbloem). ’s Middags maken we onder leiding van Rik Palmans een excursie door het gebied.

Thema Heide

De Euregio Maas-Rijn is een gebied met allerlei verschillende bodems, landschappen en milieu´s. Deze variëren van kalkrijk tot zuur, van droog tot nat, van zandgrond tot klei en van hoog tot laag. De rijkdom aan planten in zo´n beperkt gebied is hierdoor aanzienlijk. Er zijn dus verschillen, maar ook overeenkomsten. Een landschap dat in de Euregio zowel in Nederlands- en Belgisch Limburg veel, en sporadisch ook in de Eifel en Wallonië voorkomt, is de heide. Heide is er ook in allerlei soorten en maten, van de uitgestrekte heidevelden in Nationaalpark Hoge Kempen tot heidesnippers op de rotsen in de Eifel. En van droge heide tot natte heide met overgangen naar hoogveen. De heide is dus overal aanwezig en ziet er steeds een beetje anders uit. Daarnaast is heide bovenal een antropogeen (mensgemaakt) landschap. Om de heide in stand te houden, moeten beheerders steeds weer aan de slag omdat de paarse heidevlakte anders zou overgaan in bos. De methodes daartoe verschillen per regio en bestaan doorgaans uit begrazen met schapen of runderen, maaien of plaggen. Zeer uitzonderlijk is het afbranden van de heide zoals dit in de Drover Heide nabij Zülpich gebeurt. Een andere bedreiging voor de heide is verdroging. Dit hangt vaak samen met delfstofwinning, zoals in de Kempen bij de Kikbeekbron en op de Brunssummerheide met de Sigrano-groeve.

Op zondag 21 april 2013 organiseerden de plantenstudiegroep van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg, de plantenstudiegroep van LIKONA en NABU Aachen de vijfde Euregionale bijeenkomst voor botanisten uit Euregio Rijn-Maas.

Doel van de bijeenkomst is het aanhalen van de contacten tussen botanici aan weerszijden van de grens. We willen tijdens de bijeenkomst kennismaken met elkaars natuurgebieden betreffende de flora, het beheer, de werkwijze, activiteiten en projecten en onderzoeken of er misschien gezamenlijk projecten en activiteiten georganiseerd kunnen worden.

Tijdens deze bijeenkomst stond de heide centraal. ‘s Morgens waren er lezingen over deze grensoverschrijdende natuur. René Mause (Biologische Station Kreis Düren) zal ingaan op het beheer met vuur en het beschermen van het dwergbiezenverbond in het natuurreservaat Drover Heide en Hans de Mars (Royal Haskoning) spreekt over vegetaties met Beenbreek in de Euregio. ‘s Middags bezochten we het natuurgebied de Brunssummerheide onder leiding van medewerkers van Natuurmonumenten.

Naar aanleiding van de Euregionale botanische bijeenkomst waren er ook diverse excursies, zoals naar de Drover Heide bij Düren en naar de Vallei van de Zijpbeek bij Lanaken.

Bestanden

Hieronder kunt u materialen vinden van eerdere edities van de Euregionale Botanische Bijeenkomst.

Werkgebied
Openbaar

Map

2008 Eys

2009 Savelsbos

2010 De Sint-Pietersberg

2011 De Grensmaas

2013 Heide in de Euregio

2014 De Noorbeemden

2016 Steenbergen

2017 Orchideeën van de Sint-Pietersberg

2019 Jekerdal

Bestand	Grootte	Gewijzigd
Euregionale Botanische Bijeenkomst - 2011.doc	26.5 KiB	27-May-2014

Contact

De Euregionale Botanische Bijeenkomst wordt jaarlijks georganiseerd door de Nederlandse Plantenstudiegroep van het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg en de Belgische Plantenwerkgroep van de Limburgse Koepel voor Natuurstudie (LIKONA). Samenwerking is er met de NABU in Nord-Rhein Westfalen.